21.12.2020
Alþingi samþykkti í dag frumvarp Ásmundar Einars Daðasonar, félags- og barnamálaráðherra, um fæðingar- og foreldraorlof. Helstu breytingar frá eldri lögum er lenging fæðingarorlofs út 10 mánuðum í 12 mánuði vegna barna sem fæðast, eru ættleidd eða tekin í varanlegt fóstur frá 1. janúar 2021. Sjálfstæður réttur hvors foreldris um sig verður sex mánuðir en foreldrum verður heimilt að framselja sex vikur sín á milli, og því getur annað foreldrið tekið fæðingarorlof í allt að sjö og hálfan mánuð en hitt í fjóra og hálfan.
Meðal annara breytinga má nefna frekari heimildir til yfirfærslu réttinda á milli foreldra þegar annað foreldri getur ekki af nánar tilgreindum ástæðum nýtt sinn rétt til fæðingarorlofs.
Þær heimildir eru:
- Þegar ekki hefur reynst mögulegt að feðra barn samkvæmt barnalögum.
- Þegar öðru foreldri er gert að sæta nálgunarbanni gagnvart barni sínu og/eða brottvísun samkvæmt lögum um nálgunarbann og/eða brottvísun.
- Þegar annað foreldrið hefur ekki rétt til töku fæðingarorlofs/fæðingarstyrks hérlendis né heldur sjálfstæðan rétt til töku orlofs í sínu heimaríki.
- Þegar umgengni annars foreldris við barnið er engin eða hún verulega takmörkuð, svo sem undir eftirliti einvörðungu, á grundvelli niðurstöðu lögmælts stjórnvalds eða dómstóla. Forsjárforeldri þarf að sækja um þessa tilfærslu réttinda til Vinnumálastofnunar sem tekur ákvörðun í málinu.
Þá eiga barnshafandi foreldrar rétt á sérstökum styrk vegna skerts aðgengis að fæðingarþjónustu í þeim tilvikum þegar foreldrið þarf að mati sérfræðilæknis að dvelja fjarri heimili sínu, fyrir áætlaðan fæðingardag, í tengslum við nauðsynlega þjónustu vegna fæðingar barnsins.
Alls verður 19,1 milljörðum króna varið í fæðingarorlof á árinu 2021 sem er tæplega tvöföldun á þeim fjármunum sem fóru til málaflokksins árið 2017, á verðlagi hvors árs
Ásmundur Einar Daðason, félags- og barnamálaráðherra:„Ég er gríðarlega ánægður að frumvarp mitt um fæðingar- og foreldraorlof hafi verið samþykkt á Alþingi en með þessum lögum erum við að auka enn á réttindi foreldra til samvista með börnunum sínum á fyrstu mánuðunum ævi þeirra. Við erum bæði lengja þann tíma sem foreldrar hafa í orlofi ásamt því að skerpa á réttindum einstæðra foreldra þar sem hitt foreldrið er ekki inni i myndinni. Við erum að skapa enn betra umhverfi fyrir foreldra og börn og auka þann tíma sem þau hafa saman á fyrstu mánuðunum en það er einstaklega dýrmætur tími, bæði fyrir foreldra og börn.“
